Στην Κρήτη, πάντως, την έλεγαν λεντίκα!
Στην Κρήτη, πάντως, την έλεγαν λεντίκα!
Κάποτε μετακινούνταν με τον τρόπο που βλέπετε και οι αρχόντισσες της Κρήτης. Για να μην κουράζονται και για να μην συναναστρέφονται με τα λαϊκά στρώματα, κάθιζαν σε φορητά καθίσματα κι έβαζαν δυο υπηρέτες να τις σηκώνουν! Έτσι πήγαιναν για επισκέψεις στα φιλικά τους σπίτια, όπως μαρτυρεί ο Τζουάνες Παπαδόπουλος, που είχε γεννηθεί στον Χάνδακα και, λίγα χρόνια μετά την τουρκική επίθεση, βρέθηκε πρόσφυγας στην ιταλική χερσόνησο:
«Υπήρχαν και κάποιες αρχόντισσες που καμιά φορά, όταν ήθελαν να βγουν από το σπίτι για επισκέψεις, πήγαιναν με τη λεντίκα, όπως λέγεται στα ελληνικά, δηλαδή με φορητό κάθισμα, που το σήκωναν δυο άτομα, άλλες με το κεφάλι ακάλυπτο, άλλες με παραμάντι» (ήταν σαν μεγάλο κεφαλομάντηλο που κάλυπτε και τους ώμους- μετάφραση από την ωραία έκδοση των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης).
Η φωτογραφία δεν έχει καμιά σχέση ούτε με τον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο) ούτε με άλλη περιοχή της Κρήτης. Δεν έχει καν σχέση με την εποχή στην οποία αναφερόμαστε (πρώτο μισό του 17ου αιώνα). Είναι καρτ ποστάλ (επιστολικό δελτάριο) που κυκλοφόρησε γύρω στο 1900-1910 στην Κωνσταντινούπολη. Δηλαδή διακόσια περίπου χρόνια από τότε που γράφτηκε το παραπάνω απόσπασμα. Μας θυμίζει, όμως, τις περιγραφές του Κρητικού πρόσφυγα που γεύτηκε την πίκρα της ξενιτειάς στα γεράματά του και έγραφε με συγκίνηση καθετί που αφορούσε στην πατρίδα του.
Για την ιστορία, πάντως, αξίζει να αναφερθεί ότι παρόμοια φαινόμενα ήταν γνωστά σε όλον τον μεσαιωνικό κόσμο, όπου οι διακρίσεις ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις ήταν πολύ έντονες. Οι βαστάζοι και οι δουλοπάροικοι ήταν επιφορτισμένοι, μαζί με όλες τις άλλες υποχρεώσεις, να σηκώνουν και τ' αφεντικά τους, ακόμη κι όταν ήταν μικρές οι αποστάσεις τις οποίες έπρεπε να διανύσουν. Και τις αφεντικίνες. Ακόμη και για να πάνε επισκέψεις στα σπίτια των φιλενάδων τους. Δεν θα κουράζονταν, βέβαια, τα... ποδαράκια τους αν έκαναν μερικά βήματα, αλλά η μεταφορά με τις λεντίκες είχε και συμβολικό χαρακτήρα. Έδειχνε στους περαστικούς ότι υπήρχαν ορατές διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο αρχοντολόι και στην πλέμπα! Κι αυτό διατηρήθηκε για μερικούς αιώνες ακόμη. .
Νίκος Ψιλάκης
http://karmanor.gr/el/article/stin-kriti-pantos-tin-elegan-lentika