ΣΕ ΜΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΙΘΟΥΣΑ...

Σε μια σχολική αίθουσα βρέθηκα πριν από μερικές ημέρες. Στο 1ο Γυμνάσιο Ηρακλείου (Καπετανάκειο), στην τρίτη τάξη. Συζητήσαμε με τα παιδιά για τη σχέση της ιστορίας με τη λογοτεχνία, αναζητήσαμε μαζί τα νήματα που συνδέουν την επιστήμη με την τέχνη, μιλήσαμε για τη διαδικασία συγγραφής ενός ιστορικού μυθιστορήματος. Εντυπωσιάστηκα. Τόσο από τα παιδιά όσο και από τη σοβαρή δουλειά που γίνεται σε μερικά (ελπίζω όχι λίγα) σχολεία. Καίριες ερωτήσεις, πρωτότυπες επισημάνσεις, προβληματισμοί που δηλώνουν με αμεσότητα ότι η κοινωνία μας οφείλει να επενδύσει στην παιδεία αν θέλει να έχει δικαίωμα στο όνειρο.  

Επίκεντρο της συζήτησης ήταν το - σχεδόν άγνωστο μέχρι πρότινος - περιστατικό που αποτέλεσε κεντρικό πυρήνα και πηγή έμπνευσης για το ιστορικό μυθιστόρημά μου «Κι οι θάλασσες σωπαίνουν»: Η βύθιση του πλοίου ΤΑΝΑΪΣ που μετέφερε κλεισμένους στα αμπάρια του Κρήτες αντιστασιακούς, Ιταλούς αντιφασίστες και όλους τους Εβραίους της Κρήτης και, μάλιστα, τη στιγμή που το θεριό του ναζισμού είχε αρχίσει να βυθίζεται στον ρόγχο του θανάτου, το καλοκαίρι του 1944. Στις σύγχρονες - αμνήμονες εν πολλοίς - κοινωνίες εναπόκειται να μην το αφήσουν ν’ αναστηθεί.

Είναι ωραίο να στρέφεις το βλέμμα στο παρελθόν για να βλέπεις το μέλλον πιο καθαρά και να σχεδιάσεις έναν κόσμο καλύτερο· είναι ωραίο να ακουμπάς με ενσυναίσθηση και αγάπη τις ανοιχτές πληγές της κοινωνίας, τις πληγές που δεν κλείνουν όσο μένουν ατιμώρητα τα εγκλήματα και όσο οι ισχυροί της γης συνεχίζουν να βλέπουν τους λαούς σαν πιόνια στη μεγάλη σκακιέρα τους.

Όπως είπα και στα παιδιά, την πιο στέρεα γνώση για το παρελθόν την απέκτησα διαβάζοντας συστηματικά λογοτεχνία. Ακολούθησα κατά βήμα τους ήρωες, ένιωσα την αγωνία τους, χάρηκα με τη χαρά τους και σκοτείνιασα με τη λύπη τους. Και χαίρομαι όταν βλέπω μικρούς αναγνώστες να μελετούν λογοτεχνικά κείμενα προσπαθώντας να φτάσουν στο μεδούλι της ιστορίας.

Συγχαρητήρια θερμά στη Διεύθυνση του Σχολείου και όλως ιδιαιτέρως στις καθηγήτριες Μαρία Χαριτάκη, Καίτη Δαμουλάκη, Ευαγγελία Σπανάκη και Ελένη Μαυρομανωλάκη για τη σπουδαία δουλειά τους. Τις ευχαριστώ γιατί μου πρόσφεραν αναγάλλια. Κι ελπίδα...  

Νίκος Ψιλάκης

Μάιος 2023