Ευκρασία, γαλήνη, ευδοκία, ευφροσύνη

ΝΑΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΤΟΥ ΔΙΚΟΥ ΜΑΣ

Τις γυναίκες με τα πανέργια θυμάμαι. Στολισμένα με πανέμορφες δαντέλες, πανέμορφα κι αυτά, γεμάτα σταφύλια.  Ατάραχες, με τη γαλήνη της ελπίδας στα μάτια, πορεύονταν στις κορυφές και στα ψηλώματα, σε μικρά μονόχωρα ξωκλήσια, σε καθεδρικούς ναούς και σε παλιά μοναστήρια. Μυσταγωγία η προσφορά των πρώτων καρπών της γης, μυσταγωγία οι απαρχές του Αυγούστου, τα σουλτανιά και τα λιάτικα, τα βιδιανά και τα μοσχάτα, οι πρωτοφανίστικες ρώγες που θύμιζαν κεχριμπάρι.

Κάθε χρόνο στη γιορτή του Αφέντη, στις έξι του Αυγούστου.

Τους αρχαίους οδοιπόρους θυμάμαι, προσκυνητές λογούνταν κι εκείνοι. Ανηφόριζαν στα Ιερά των Κορυφών κι απόθεταν σε πήλινους ή λίθινους κέρνους τα χρωστούμενα στους δικούς τους θεούς, σύκα και σταφύλια, κριθάρια και στάρια κι ερέβινθους και μέλι και λάδι, τα δικά τους αντίδωρα στη Μεγάλη Μητέρα του Σύμπαντος Κόσμου, στον Νεαρό αλλά και Μέγιστο Θεό που κάνει τη γης να ξυπνά κάθε χρόνο.

Τους μακρινούς μας προγόνους θυμάμαι. Τις σπονδές στους βωμούς, τις χοές, τους ζωόμορφους άρτους - θυσίες αγνές, αντίδωρα σε δυνάμεις υπέρτατες. Τις δικές τους πορείες τις ιερές, τα πανηγύρια στην ύπαιθρο.

Τον Αριστοτέλη και τον Πλούταρχο θυμάμαι, τον Σοφοκλή και τον Όμηρο. «Οι αρχαίες θυσίες γίνονταν μετά τη συγκομιδή των καρπών γι’ αυτό και απαρχές ονομάζονται» λέει ο μέγας Σταγειρίτης. Έθιμο πανάρχαιο οι απαρχές, από αυτά που έμειναν ζωντανά αιώνες κι αιώνες, πλούτος άυλος κι ανεκτίμητος.

Τους αρχαίους ύμνους θυμάμαι. Την ευχή της μετάληψης των σταφυλιών, τις λέξεις που μας φέρνουν στις ρίζες του πολισμού μας, στις αξίες τις ακατάλυτες. Ακούω ξανά και ξανά τον αντίλαλο της ευχής, έτσι όπως τον άκουσα κάποτε από τα χείλη ενός γέροντα παπά κι ήταν σαν να δίδασκε πολλά μαθήματα μαζί. Πατριδογνωσία, ήθος, ταπεινοφροσύνη: «Ευλόγησον, Κύριε, τον καρπόν τούτον της αμπέλου τον νέον ον δια της του αέρος ευκρασίας και των σταγόνων της βροχής και της των καιρών γαλήνης εις ταύτην την ωριμοτάτην στάσιν ελθείν ευδοκήσας...».

Τι λέξεις, Θεέ μου! Και τι νοήματα! Ευκρασία, γαλήνη, ευδοκία, ευφροσύνη. Νάματα ενός πολιτισμού που τοποθέτησε την ηθική αξία των πραγμάτων πάνω από την υλική. Το ανθρώπινο μέτρο, το πανάρχαιο δέος μας. Μέσα από την ευχή της μετάληψης της σταφυλής αναδύεται ατόφια κι αμόλυντη η πανδότρα μας φύση, τούτος ο υπέροχος κόσμος, η γη μας!

Αυτές τις λέξεις διάλεξα σήμερα, φίλοι μου, για όλους εσάς που με θυμηθήκατε στη γιορτή μου, έξι Αυγούστου 2021. Ευκρασία, γαλήνη, ευφροσύνη, ευδοκία, οι δικές μου ευχές...

Σας ευχαριστώ από καρδιάς!

Νίκος Ψιλάκης