Τόποι διαλεγμένοι από θεούς…

Κάποτε ήταν εδώ το ιερό της Αθηνάς. Η θεά της ελιάς και της σοφίας γαλήνευε τα πέλαγα και συντρόφευε τους ψαράδες της πορφύρας και τους ταξιδιώτες που κινούσαν για τα μέρη της Ανατολής.

Σήμερα είναι χτισμένο στο ίδιο ακρογώνι, το ανατολικότερο της της Κρήτης, το μικρομονάστηρο του Αγίου Ισιδώρου.

Περνούν οι χρόνοι, αλλάζουν οι θρησκείες αλλά οι τόποι δεν χάνουν την ιερότητά τους...

Το είχαν συνήθεια οι Έλληνες από τότε που κατοίκησαν σε τούτο το κομμάτι της γης και γίνηκαν ένα μαζί του: τους πιο ωραίους τόπους τους αφιέρωναν στους θεούς. Άλλοτε πάνω στα βουνά, άλλοτε στα δάση, άλλοτε στα ακρωτήρια και στους δαντελωτούς μυχούς, εκεί που σμίγουν οι στεριές με τις θάλασσες. Τέρπονταν οι αθάνατοι, χόρταιναν τα μάτια τους ομορφιά, χόρταιναν οι καρδιές τους γαλήνη, καμάρωναν τον όμορφο τόπο που διάλεξαν για να κατοικήσουν και τον ονόμασαν Ελλάδα. Μαζί τους γεύονταν και οι προσκυνητές τον θεϊκό γλυκασμό, μέρωναν οι ανθρώπινες ψυχές, κουβαλούσαν πότε σφάγια για τις αιματηρές θυσίες, πότε άρτους σε σχήμα σφαγίων για τις αναίμακτες, πότε τραγούδια και ύμνους, αποστάγματα ψυχής και εκείνα.

Σε τούτο το ακρογώνι της Κρήτης, στο Σαμώνειον ακρωτήριο, λίγο πιο κει από το φοινικοδάσος του Βάι, έχτισαν οι Ετεοκρήτες των κλασικών χρόνων τον ναό της Αθηνάς. Η πολυμήχανη θεά, τυπικά κόρη μόνο του Δία, αλλά ουσιαστικά και θυγατέρα της πάνσοφης Μήτιδας, διαφέντευε τους θαλασσινούς δρόμους της Ανατολής, απολάμβανε το πρώτο φως που κι εκείνο ανεμπόδιστα διάβαινε την πλατιά θάλασσα κι έφτανε ως εδώ.

Σήμερα ναός της Αθηνάς δεν υπάρχει. Βούλιαξαν οι πέτρες, χάθηκαν τα αγάλματα, σβήστηκαν οι επιγραφές, βούλιαξε κι η μνήμη καθώς ο τόπος περνούσε σταδιακά από τη μιαν εποχή στην άλλη κι από δικαιοδοσία της εθνικής θρησκείας των Ελλήνων στην πίστη του Χριστού. Μέχρι που ήρθε ένας σπουδαίος άγιος, μορφή ασκητική μα και περιβεβλημένη με τη φήμη της σοφίας, να κατοικήσει δίπλα στην Αθηνά και να προσδώσει καινούργια ιερότητα στον τόπο. Το όνομά του, Ισίδωρος. Ανατολίτης κι εκείνος, από την άκρα της Αιγύπτου. Είχε ζήσει στα ασκηταριά του Πηλουσίου, κοντά στο σημερινό Πορτ Σάιδ κι είχε γράψει αμέτρητες επιστολές ερμηνεύοντας τον Θείο Λόγο.

Κανείς δεν ξέρει γιατί τον διάλεξαν οι Στειακοί τούτον τον Αιγυπτιώτη ερημίτη για να του αφιερώσουν τον τόπο. Ίσως για να θυμούνται πως από κει περνούσαν κάποτε οι ορθάνοιχτοι δρόμοι της Ανατολής, πως ο απηλιώτης άνεμος έφερνε πάντα μηνύματα από την άλλη άκρα της θάλασσας. Ο Πηλουσιώτης Ισίδωρος έδωσε καινούργιο νόημα στη λατρεία των Κρητών. Αλλά και καινούργιο όνομα στο ακρωτήρι· το δικό του. Το άκρο της Σαμωνείου Αθηνάς έγινε άκρο του Ισίδωρου. Κάβο Σίδερο, δηλαδή!

Φαίνεται πως αρχικά, σε άγνωστο χρόνο, δημιουργήθηκε εδώ μια μικρή σκήτη. Κάποιοι άγνωστοι αναχωρητές διάλεξαν τούτα τα καθαγιασμένα μέρη ως τόπους άσκησης και προσευχής, ρίζωσαν στον βράχο και οικοδόμησαν έναν μικρούλη ναό. Η σκήτη εξελίχτηκε σε μικρό μοναστήρι, μεγάλωσε ο ναός, άνθρωποι έζησαν και πέθαναν εδώ, στην ερημιά του φωτός και του ανέμου.

Κάθε Φλεβάρη μαζεύονται οι Στειακοί προσκυνητές, χορταίνουν κι εκείνοι την ομορφιά του κόσμου σ' αυτό το μοναδικό σταυροδρόμι των ανέμων. Κι ύστερα ξεχύνονται στα πλάγια για να μαζέψουν χορταρικά κι αγριαγκινάρες. Μόνο τότε ανοίγει διάπλατα ο κλειστός δρόμος που οδηγεί στον ιερό τόπο του Σαλμωνείου (στρατιωτική περιοχή σήμερα).

Κάθε καλοκαίρι χάνεται το λιγοστό πράσινο, κιτρινίζει ο τόπος, ξεραίνεται η βλάστηση, ψήνεται ακόμη και το χώμα στον ήλιο. Τυχερός όποιος μπορέσει να χωθεί μέσα σε τούτη την ξέμακρη θάλασσα και να κολυμπήσει καταμόναχος, κοιτάζοντας το απέραντο πέλαγος. Τα νερά δεν είναι απλώς καθαρά, είναι διάφανα, λες και πλάστηκαν από κρύσταλλο ακριβό. Αν χωθείς μέσα τους θα νιώσεις τη δροσιά να σε τυλίγει. Κι αν είσαι από κείνους που γυρεύουν τα κρυμμένα μυστικά των ιερών τόπων, δεν θα ακούσεις μόνο τον παφλασμό των κυμάτων. Μπορεί να φτάσουν στ' αυτιά σου ακόμη και τ' αφανέρωτα. Οι σκόρπιες νότες από τον ύμνο που αναπέμπουν οι αιώνες στο φως.

Νίκος Ψιλάκης