ΜΑΝΑ, ΜΗΝ ΚΛΑΙΣ! Ο ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΝΟΥ ΤΟΥ ΜΕΛΩΔΟΥ
Ο ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ
ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΝΟΥ ΤΟΥ ΜΕΛΩΔΟΥ.
- Μάνα, γιατί κλαίς;
Γιατί τις έχεις μαζί σου τις άλλες γυναίκες;
Μήπως πάθω;
Μήπως πεθάνω;
Μεγαλοβδομάδα με τη μνήμη να ταξιδεύει σε αγκάθινα στεφάνια και ξύλινους σταυρούς. Κάθε χρόνο ζωντανεύουν οι ίδιες σκηνές, ζωντανεύει η ίδια ιερή ιστορία.
Υποκλίνομαι πάλι σ' εκείνον τον μεγάλο ποιητή που κατάφερε να προσδώσει δραματική ένταση στον ύμνο (κοντάκιο). Τον λέγανε Ρωμανό. Και είχε γεννηθεί στην πόλη Έμεσα της Συρίας.
Κάθε χρόνο ο ίδιος διάλογος. Η αιώνια μάνα. Και ο πάσχων υιός.
Μεγάλη Πέμπτη στους ναούς της Ορθοδοξίας. Ο μεγάλος ποιητής αφήνει τη μητέρα του Θεού να σταματήσει με θάρρος μπροστά στον υιό και θεό της...
-Γιε μου, πού πας;
Τι σε κάνει να τραβάς
τον γρήγορο δρόμο;
Μήπως γίνεται κι άλλος γάμος στην Κανά
και τρέχεις για να κάμεις κρασί το νερό;
Να έρθω μαζί σου, παιδί μου,
ή να μείνω εδώ και να σε προσμένω;
Πες μου έναν λόγο, Λόγε,
μη με προσπεράσεις σιωπηλός...
Δεν είναι ένας απλός ύμνος ετούτος. Μέσα από τις λέξεις αναδύεται η αγωνία της μάνας που βλέπει τον γιο της να πορεύεται προς τον σταυρό:
- Γιε μου, σε άδικο φόνο πηγαίνεις
και κανένας δεν σε πονεί...
(Ξέρω, ξέρω, καμιά ελεύθερη απόδοση στη νέα ελληνική δεν μπορεί να μεταφέρει ούτε στο ελάχιστο την αληθινή μα και μεγάλη ποίηση του Μελωδού).
Η δραματική ένταση κορυφώνεται, σαν ριπές αγωνίας ακούγονται τα λόγια της μάνας. Θρήνος; Μοιρολόι; Οδυρμός;
Δεν περίμενα να σε δω, παιδί μου, όπως είσαι τώρα.
Δεν περίμενα να φτάναν σε τέτοια μανία οι άνομοι
και ν' απλώσουν πάνω σου άδικα χέρια...
Ο ΜΕΛΩΔΙΚΟΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΩΝ...
Μέγας τεχνίτης του λόγου ο Ρωμανός. Μας παίρνει από το χέρι και μας οδηγεί βήμα με βήμα στο Θείον Πάθος. Όχι όμως σαν ψυχρός αφηγητής, αλλά ως μελωδικός συμμετέχων. Πάσχει μαζί με τον πάσχοντα Χριστό, κραυγάζει πως απορεί και εξίσταται, αγωνιά μαζί με την αγωνιούσα Μητέρα.
Τον είπαν Πίνδαρο της ρυθμικής ποίησης. Σωστά. Ξέρει να ακούει τη μουσική της κάθε λέξης, ξέρει να ντύνει με μουσική τον λόγο. Όπως ξέρει να χρησιμοποιεί με τρόπο μοναδικό την ελληνική γλώσσα. Ας είχε γεννηθεί στη Συρία...
Τι δακρύεις, μήτηρ;
Ο συρόμενος προς το εκούσιον πάθος Χριστός στρέφεται στη μάνα:
- Τι δακρύεις, μήτηρ;
Τι ταις άλλαις γυναιξί
συναποφέρη;
Μάνα, γιατί κλαις;
Γιατί τις πήρες μαζί σου τις άλλες γυναίκες;
Μήπως πάθω; Μήπως πεθάνω;
Μα πώς θα σώσω τον Αδάμ;
Μήπως κατοικήσω στον τάφο;
Μα πώς θα σύρω στη ζωή αυτούς που κατοικούνε στον Άδη;
...Μάνα, γιατί κλαις;
Καλύτερα κραύγασε, πες ότι «ήθελε κι έπαθε ο υιός και θεός μου...
Σε κάθε ναό κι ένας άδειος σταυρός
Σε κάθε ναό κι ένας άδειος σταυρός. Κι ένα αγκάθινο στεφάνι. Κι ένας ιερέας που κάθε χρόνο ετοιμάζει τους «ήλους».
Είναι σαν να ακούγεται ακόμη στις ελληνικές εκκλησιές ο ήχος από τα σφυριά των σταυρωτών. Σαν καρφιά καρφώνονται οι λέξεις...
Σε κάθε ναό μια αποκαθήλωση. Κι ένας επιτάφιος. Και κάμποσες γυναίκες έτοιμες να κλάψουν τον νέο θεό που οδηγείται προς το εκούσιον πάθος. Κατ' εικόνα και ομοίωση της Μάνας του Θεού. Που επιμένει να βλέπει στο πρόσωπο του Θεού το πρόσωπο του γιου της.
Υποκλίνομαι πάλι στον μεγάλο Ρωμανό. Οι λέξεις του είναι ριζωμένες στα βάθη της μνήμης. Ακούω πάλι τον ίδιο μυστικό διάλογο, βλέπω μπροστά μου τα ίδια ιερά πρόσωπα, παρακολουθώ την πιο ποιητική αναπαράσταση. Και νιώθω μέσα μου τη δύναμη του ρυθμού. Μέγας ποιητής ο Ρωμανός!
Ο ποιητής του άρρητου είναι και φέτος εδώ...
ΝΙΚΟΣ ΨΙΛΑΚΗΣ
ΣΗΜΑΝΙΚΗ ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ ΓΙΑ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: Για τυχόν αναδημοσιεύσεις είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ η παράθεση ενεργού συνδέσμου.
