ΛΑΪΚΕΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΕΘΙΜΑ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
ΝΙΚΟΣ ΨΙΛΑΚΗΣ
ΛΑΪΚΕΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
ΕΘΙΜΑ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Όλα τα έθιμα και οι εκφράσεις
λαϊκής λατρείας σε έναν
καλαίσθητο τόμο 610 σελίδων!
Για περισσότερα από 40 χρόνια ο βραβευμένος συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης καταγράφει συστηματικά, φωτογραφίζει και μελετά σε βάθος τις τελετουργίες και τα έθιμα λαϊκής λατρείας τόσο της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Κρήτης, όσο και άλλων περιοχών της Ελλάδας. Όλο αυτό το σπάνιο υλικό παρουσιάζεται σε έναν ογκώδη, καλαίσθητο τόμο 610 σελίδων μεγάλου μεγέθους, εμπλουτισμένο με μοναδικές φωτογραφίες - αληθινά ντοκουμέντα του λαϊκού βίου. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΑΡΜΑΝΩΡ με τον τίτλο: «Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη - Έθιμα στον κύκλο του χρόνου».
Μέσα από την εξονυχιστική επιτόπια έρευνα, την πολυεπίπεδη μελέτη και την επιστημονική τεκμηρίωση αναδεικνύονται οι παμπάλαιες καταβολές του λαϊκού μας πολιτισμού, οι αξίες του, το βαθύτερο θρησκευτικό του υπόβαθρο, η σχέση του με τη φύση, οι κοινωνικές προεκτάσεις, καθώς και η προσπάθεια του ανθρώπου να επηρεάσει τις δυνάμεις από τις οποίες πιστεύεται ότι εξαρτάται τόσο η έκβαση της παραγωγής όσο και η ζωή των ανθρώπων.
Το αρμύρισμα (κολύμπημα) των αιγοπροβάτων τη μέρα της Ανάληψης, η λατρεία στα σύγχρονα ιερά κορυφής, οι προσφορές απαρχών (μελιού, κηπευτικών, σταφυλιών, τυριού, γάλακτος) και η ευλόγησή τους, το εθιμικό πλύσιμο των ιερών εικόνων στη θάλασσα κατά τη διάρκεια της τελετής αγιασμού των υδάτων, οι τελετουργίες για πρόκληση βροχής σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας, οι προσφορές (τάματα) οικόσιτων ζώων σε προστάτες αγίους, τα ιερά δέντρα και ο ρόλος τους στη σύγχρονη λατρεία, τα υπέροχα κρητικά κάλαντα του Μάρτη, η καλαντίστρα και η τελετουργική υποδοχή της άνοιξης είναι μερικά μόνο από τα θέματα που αναπτύσσονται και τεκμηριώνονται με πυκνές αναφορές σε αρχαιότερα παράλληλα και σε αντίστοιχα έθιμα άλλων περιοχών.
Ως λαϊκές τελετουργίες ο Νίκος Ψιλάκης εννοεί τις εθιμικές πρακτικές που συνδέονται με τη λαϊκή λατρεία, επαναλαμβάνονται σε συγκεκριμένους τόπους και χρόνους και εκφράζονται με ποικίλες εκδηλώσεις και συμβολισμούς. Πρόκειται κατά το πλείστον για έθιμα που συμπυκνώνουν τις πολυσχιδείς εκφράσεις της λαϊκής ψυχής και μεταφέρουν πανάρχαιες αντιλήψεις προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε εποχής.
Σήμερα, που τα τελετουργικά έθιμα βρίσκονται σε υποχώρηση και πολλά από αυτά χάνονται μέρα με τη μέρα, το βιβλίο αυτό αποτελεί πολύτιμο απόκτημα και μαρτυρία ζωής. Οι «Λαϊκές Τελετουργίες», όμως, αποκτούν γενικότερο ενδιαφέρον για το σύνολο του ελληνικού πολιτισμού, αφού προσφέρουν υλικό για πληρέστερη προσέγγιση ανάλογων ή παράλληλων εθιμικών πρακτικών που απαντώνται σε άλλες περιοχές, ελληνικές και ξένες.
«Απόκτημα της ελληνικής λαογραφικής βιβλιογραφίας και επιστήμης» χαρακτηρίζει τις «Λαϊκές Τελετουργίες» ο καθ. Μιχ. Μερακλής και ο τ. Δ/ντής Ερευνών του Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας Γ. Αικατερινίδης, «εργασία πολύτιμη και πρωτοποριακή [...] ισχυρό κρίκο που συνδέει τη σημερινή Κρήτη - γιατί όχι και τη σημερινή Ελλάδα; - με το απώτερο παρελθόν της. Οι φωτογραφίες είναι πολύτιμα τεκμήρια του όλου πολιτισμού μας, άψογες τεχνικά, πρωτότυπες, ανεπανάληπτες σε τεκμηριωτική, αισθητική και καλλιτεχνική αξία».
Ο συγγραφέας μελετά τις κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις των εθίμων και προσκομίζει υλικό χρήσιμο για ειδικούς ερευνητές, εκπαιδευτικούς, φοιτητές, μαθητές, αλλά και για όσους ενδιαφέρονται να γνωρίσουν σε βάθος τις εθιμικές πρακτικές που εκτυλίσσονται στον κύκλο του χρόνου. Στην ουσία πρόκειται για μια πολύπλευρη ποιητική και συγχρόνως εκλαϊκευτική προσέγγιση του λαϊκού πολιτισμού που απευθύνεται παράλληλα στους ειδικούς και στο γενικότερο αναγνωστικό κοινό.
Ο άνθρωπος του 21ου αιώνα μπορεί όχι μόνο να μελετήσει το περιεχόμενο του βιβλίου αλλά και να αντλήσει παραδείγματα συμπεριφοράς και σχέσης με τη φύση, να ξανακοιτάξει με σεβασμό πράγματα που μπορεί να φαίνονται απλά αλλά σηκώνουν το βάρος μιας πλούσιας πατρογονικής κληρονομιάς.
Την έκδοση συμπληρώνουν κείμενα και φωτογραφίες της Δρ. Έφης Ψιλάκη.
Ο Νίκος Ψιλάκης έχει συγγράψει πλήθος ιστορικών, λαογραφικών και λογοτεχνικών έργων. Έχει τιμηθεί με
- Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το έργο του "Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης" (1994)
- Βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης» για τη προσφορά του στα Γράμματα (2004)
- Έπαινο Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για τη συμβολή του στην Ιστορική Μυθιστοριογραφία (2022)
καθώς και με πολλές άλλες διακρίσεις από πολιτιστικούς, αυτοδιοικητικούς και άλλους φορείς.
ΛΑΪΚΕΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ - ΕΘΙΜΑ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Πολυτελής τόμος με σκληρό εξώφυλλο
Σελίδες 610 μεγάλου σχήματος
