Ελαίας στέφανος
ΝΙΚΟΥ ΨΙΛΑΚΗ
Ελαίας Στέφανος
Τα στεφάνια των Ολυμπιονικών. Συμβολικό και ηθικό υπόβαθρο.
Η ελιά και τα στεφάνια της στον πολιτισμό των Ελλήνων.
Σελίδες: 432. Σκληρό εξώφυλλο
ISBN: 960-7448-44-8
Διατίθεται και στα Αγγλικά (THE OLIVE WREATH, ISBN: 960-7448-45-6).
Πρόκειται για μια μελέτη που πραγματεύεται το ρόλο των στεφάνων και των κλάδων της ελιάς στη λατρεία, στην καθημερινή ζωή και τους αγώνες και παράλληλα επεκτείνεται στη μελέτη της ίδιας της ελιάς ως δέντρου που χαρακτηρίζει το ελληνικό και το ευρύτερο μεσογειακό περιβάλλον. Φιλοδοξεί να προβάλλει το ρόλο του πιο αντιπροσωπευτικού δέντρου της ελληνικής χλωρίδας στον ελληνικό πολιτισμό, την αρχαία θρησκεία, όπως εκφράζεται με το συμβολικό ρόλο του στεφάνου, σε συνδυασμό με το αθλητικό ιδεώδες, αλλά και τη νεότερη λατρεία..
Αναλυτικότερα:
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου γίνεται εκτενής αναφορά στα προϊστορικά χρόνια, επισημαίνονται και αναλύονται οι εμφανίσεις της ελιάς, των κλάδων αλλά και των στεφάνων (τα αρχαιότερα χρονολογούνται γύρω στο 1450 π. Χ.) Επίσης, αναλύονται οι αθλητικές παραστάσεις του προϊστορικού κόσμου κάτω από το πρίσμα των νεότερων ερευνών, επισημαίνεται η σύνδεσή τους με μυητικές τελετές και αναδεικνύεται το βλαστικό υπόβαθρό τους.
Στο δεύτερο μέρος εξετάζονται οι μυθολογικές αναφορές και οι φιλολογικές μαρτυρίες για τον ρόλο της ελιάς, των κλάδων και των στεφάνων της στην αρχαία λατρεία. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην ελιά της Αθηνάς στην Ακρόπολη της Αθήνας και την αγριελιά της Ολυμπίας, όπως και στα στεφάνια – έπαθλα των νικητών ή και το έλαιο – έπαθλο των Παναθηναίων.
Στο τρίτο μέρος εξετάζεται η ελιά και ο ρόλος της στις αρχαίες και τις νεότερες εθιμικές πρακτικές.
Μερικά από τα περιεχόμενα του έργου:
Η ελιά ως σύμβολο των Ολυμπιακών αγώνων
Οι «στεφανίτες» αγώνες της αρχαιότητας – Το στεφάνι ως έπαθλο των νικητών
Τα στέφανα των θρησκευτικών τελετών και των συμποσίων
Στέφανα και κλάδοι ως επιβιώσεις της βλαστικής λατρείας
Κότινος, το στεφάνι αγριελιάς και ο θρησκευτικός συμβολισμός του
Η ελιά της Αθήνας και της Αθηνάς – Το λαλούν σύμβολο μιας πόλης
Η «μορία» ελαία της Ακρόπολης. Το όραμα της θαυματουργικής αναβλάστησης
Το έλαιον στους αγώνες. Επαλείψεις και στλεγγίδες
Το έλαιον ως έπαθλο - Παναθηναϊκοί αγώνες και αμφορείς
Η ελιά στον πολιτισμό των Ελλήνων
Ο πολιτισμός της ελιάς. Αρχαία και νεότερη λατρεία – Επιβιώσεις
Έγραψαν γι’ αυτό το βιβλίο
Kότινος στους ταμένους
«Ο Νίκος και η Μαρία Ψιλάκη δεν παύουν κάθε φορά να μας εκπλήττουν. Ταμένοι στη διάσωση της κρητικής παράδοσης, άλλοτε -ο καθένας χωριστά ή μαζί- αποτυπώνουν την αρχιτεκτονική των μοναστηριών της Μεγαλονήσου, άλλοτε συγκεντρώνουν τους αρχαίους μύθους, άλλοτε κωδικοποιούν την κρητική -διάσημη πια- μαγειρική. Τώρα, μας έρχεται ένας ογκώδης τόμος με τον απροσδόκητο τίτλο "Το ψωμί και τα γλυκίσματα των Ελλήνων. Λαογραφική, γαστρονομική και ιστορική περιδιάβαση με βάση τα ζυμώματα της Κρήτης. Με 450 συνταγές" (Εκδόσεις Καρμάνωρ). Και μόνο να ξεφυλλίσει κανείς αυτή την κιβωτό μένει έκθαμβος μπροστά στη λαϊκή σοφία, την οικονομία, τη γαστρονομική υγιεινή του Κρητικού. Πώς το ψωμάκι του Θεού γίνεται τροφή, γλύκισμα, τάμα, φάρμακο, στολίδι, έμβλημα, αντίδωρο και σώμα του Θεού.
Ο Νίκος Ψιλάκης, όμως, με τον άλλο ογκώδη τόμο του «Ελαίας στέφανος» (Καρμάνωρ) μπαίνει σοβαρά και τεκμηριωμένα στο πνεύμα του Ολυμπισμού και καταγράφει, με πληθώρα πληροφοριών και εικόνων, τις μεταμορφώσεις της καλλιστεφάνου ελαίας και τις χρήσεις του κότινου».
Κώστας Γεωργουσόπουλος, εφημ. «ΤΑ ΝΕΑ»
Ολοκληρωμένη έρευνα
«…Η έκδοση με τίτλο "Ελαίας Στέφανος - Τα στεφάνια των Ολυμπιονικών, συμβολικό και ηθικό υπόβαθρο. Η ελιά και τα στεφάνια της στον πολιτισμό των Ελλήνων" αποτελεί μιαν ολοκληρωμένη έρευνα για ένα θέμα στο οποίο εκ των πραγμάτων είμαστε υποχρεωμένοι να επενδύσουμε, δηλαδή στο ηθικό και το συμβολικό υπόβαθρο του ίδιου του αθλητισμού, όπως το δίδαξαν οι αρχαίοι…»
Εφημερίδα «ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ»
Ελαίας αιώνιος στέφανος
Αθλος μέγας, άξιος στεφάνου... Νέο θαυμαστό επίτευγμα του ακάματου και πολυβραβευμένου Ηρακλειώτη ερευνητή, συγγραφέα και δημοσιογράφου Νίκου Ψιλάκη, ευφρόσυνη εκδοτική έκπληξη των ημερών, μεστωμένος καρπός ανίχνευσης, κατάκτησης, γνώσης και προσφοράς. Ουδόλως ευκαιριακό, μα 20χρονης έρευνας, πολύτιμης επιστημονικής συμπαράστασης και της γνωστής δημιουργικής... κουζουλάδας του αποτέλεσμα, ο πολυτελής και άριστα εικονογραφημένος τόμος (σελ. 432) «ΕΛΑΙΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ - Τα στεφάνια των Ολυμπιονικών. Συμβολικό και ηθικό υπόβαθρο - Η ελιά και τα στεφάνια της στον πολιτισμό των Ελλήνων», που μόλις κυκλοφόρησε, υπό την αιγίδα της γ.γ. Ολυμπιακών Αγώνων και του Α.Ο. Δήμου Αρχανών, υπέροχη συνέχεια του «Πολιτισμού της ελιάς, Το ελαιόλαδο», του ιδίου.
Ξεχωριστή προσέγγιση, έρευνα που ξεκινά από τον προϊστορικό κόσμο και φτάνει μέχρι τη σύγχρονη Ελλάδα, περνώντας μέσα από πάμπολλους εντυπωσιακούς συμβολισμούς-σταθμούς και επιβιώσεις. Από την Κνωσό του 15ου αι. π.Χ. μέχρι σήμερα, όπου σε κάποια χωριά μας αναρτάται ελαίας στέφανος έξω από το σπίτι που αποκτά αγόρι. Οπως ακριβώς γινόταν και στην αρχαία Αθήνα! Αναζήτηση-εξέταση πλήθους πηγών (ιστορικών, αρχαιολογικών, εθνολογικών, λαογραφικών, επιγραφικών μαρτυριών κ.ά.), με γενναία επιστημονική και εικονογραφική τεκμηρίωση, ώστε να αναδειχθεί ο σπουδαίος πολιτιστικός, θρησκευτικός και ηθικός συμβολισμός του ταπεινού μα τόσο πολύτιμου κλαδιού.
Ακόμη, η ουσία των πραγμάτων σε πλήθος λατρευτικών πρακτικών καθώς και η πολιτισμική ταυτότητα των ανθρώπων που έζησαν και ζουν στη «ζώνη της ελιάς», τη Μεσόγειο. Και: ελαιομαντεία, τελετές, θρησκευτικές χρήσεις του ελαίου και συμβολισμοί, ποικίλες εφαρμογές, δοξασίες, ιστορήματα. Με τεράστια βιβλιογραφία, δυσεύρετο αρχειακό υλικό, πολύτιμες συνεργασίες, σεβασμό και μετά γνώσεως μεράκι, ένα ανέλπιστο απόκτημα του ελληνικού πολιτιστικού οπλοστασίου. Αποκτήστε το κι εσείς!
Ηρακλής Ανδύρας, εφ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Μια διαφορετική προσέγγιση του ελληνικού πολιτισμού
«… Σε μια εποχή ευκαιριακών εκδόσεων το βιβλίο αυτό έρχεται να προσφέρει μια διαφορετική προσέγγιση του ελληνικού πολιτισμού. Ξεκινώντας από τη λατρεία των δέντρων, τις αρχαιότερες μαρτυρίες της οποίας αναζητά στα προϊστορικά χρόνια, προχωρεί στην εξέταση πλήθους διαφορετικών πηγών (ιστορικών, αρχαιολογικών, εθνολογικών, λαογραφικών, επιγραφικών μαρτυριών κ.α.) με πλήρη επιστημονική και εικονογραφική τεκμηρίωση, προϊόν μακρόχρονης και εξαντλητικής έρευνας…»
Εφημερίδα «ΝΕΑ ΕΠΑΡΧΙΑ»
Υψηλό κύρος και αυθεντικότητα
«…Το "Ελαίας Στέφανος" δεν γράφτηκε και δεν κυκλοφορήθηκε για ν’ αρπάξει τον επικαιρικό αγοραστή της περιόδου των Ολυμπιακών Αγώνων του καλοκαιριού που σε λίγο φτάνει, αλλά σχεδιάστηκε και γράφτηκε για να ’χει πάντα επικαιρότητα, υψηλό κύρος και αυθεντικότητα. Για να το μελετούμε πάντα!...»
Σταμ. Αποστολάκης, εφημ. «ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ»
Μακρύ ταξίδι στον ελληνικό πολιτισμό
«…Από τις πρώτες του σελίδες ξεκινά το μακρύ ταξίδι στον ελληνικό πολιτισμό, από τους προϊστορικούς χρόνους με τα πρώτα στεφάνια που βρέθηκαν σε τοιχογραφίες του 15ου αι. π. Χ. στην Κνωσό, στην ιερή ελιά της Αθήνας και της Αθηνάς, στα Παναθήναια και τα ελάινα στεφάνια τους, στα στεφάνια ελιάς των Μουσικών Αγώνων, για να καταλήξει στη σύγχρονη Ελλάδα…»
Εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ»
Στεφάνια θεών και ανθρώπων
«Στέφανα των πιστών, των αθλητών, των αγαλμάτων. Στέφανα των βωμών, των θυσιών, των ιερέων και των μυστών. Των γάμων και των νεκρικών τελετών. Της ζωής και του θανάτου… αλλά και της ανάστασης. Πόθος αιώνιος και πανανθρώπινος η επίτευξη της συνέχειας. Να, σαν την ελιά που γερνά μα δεν πεθαίνει γιατί ξαναβλαστάνει. Τα ελάινα στεφάνια μπορεί να συμβολίζουν τη νίκη, αλλά μεταφέρουν και το μήνυμα της αιωνιότητας».
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες προ των πυλών στην Αθήνα κι ένα από τα συναφή βιβλία που βγήκαν ξεχωρίζει επί της ουσίας με το λόγο του και την καλαίσθητη έκδοσή του. Είναι ο τόμος «Ελαίας στέφανος» και το έχει γράψει ο δημοσιογράφος – ερευνητής Νίκος Ψιλάκης που ζει στο Ηράκλειο Κρήτης και μας έχει δώσει στο παρελθόν εξαίσια βιβλία – μελέτες, όπως «Το ψωμί των Ελλήνων», «Ο πολιτισμός της ελιάς», «Μοναστήρια της Κρήτης». Ο ρόλος των στεφάνων και των κλάδων στη λατρεία, στην καθημερινή ζωή και βεβαίως στον αθλητισμό. Από το μινωικό κόσμο, την εποχή του χαλκού, τα μυκηναϊκά χρόνια στην ελιά της Αθηνάς και της Αθήνας. Από την καλλιστέφανο ελαία της Ολυμπίας και τους αγώνες της περνάμε στα Πύθια, Ίσθμια και Νέμεα.
Τελετουργίες, μύθοι και θεοφάνειες, ήθη και έθιμα συνδεδεμένα με τη νίκη, την τιμή, τη γέννηση, το γάμο, το θάνατο. Με τα στέφανα στη νεότερη Ελλάδα (μαγιάτικο στεφάνι, στέφανα γαμήλια, το στεφάνι του Εσταυρωμένου και της Ανάστασης, κλάδοι ελαίας προσκυνητών, σύμβολα ειρήνης). Για να περάσουμε στις προσφορές και τάματα με λάδι, στις Μυροφόρες, στις μαγικές πρακτικές του λαδιού (π.χ. μάτιασμα). Στους λύχνους και στη λυχνομαντεία, στις θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιόλαδου στον αθλητισμό και τη λαϊκή ιατρική.
Με πλούσιο και καλοτυπωμένο φωτογραφικό υλικό (ανάγλυφα, αμφορείς, αγάλματα, ψηφιδωτά, ζωγραφιές έως σημερινές εικόνες από φυσικά τοπία και γιορτές). Ένα βιβλίο – κόσμημα με ταπεινό πρωταγωνιστή το κλαδάκι της ελιάς που έχει σφραγίσει τον πολιτισμό μας στο πέρασμα του χρόνου».
Γιώργος Βιδάλης, εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ»
Θα άξιζε να φθάσει στα σχολεία
«Μπράβο για την έξοχη δουλειά σας, για το "Ελαίας στέφανος". Και ως θέμα και ως πραγμάτευση του θέματος και ως πολλαπλότητα προσέγγισης και ως αισθητική και ως διδασκαλία και ως έμπνευση το έργο σας είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο είδος του.
Θα άξιζε να φθάσει στα σχολεία και να εμπνεύσει μαθητές και δασκάλους».
Γ. Μπαμπινιώτης, πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών
Το στεφάνι εξετάζεται ως τμήμα
ενός θρησκευτικού και λατρευτικού συνόλου
«…Η μελέτη του Ψιλάκη δεν εξαντλείται στους αγώνες και στα στεφάνια των ολυμπιονικών. Το στεφάνι εξετάζεται ως τμήμα ενός θρησκευτικού και λατρευτικού συνόλου που αρχίζει από την ιερότητα του δένδρου και καταλήγει στις ποικίλες χρήσεις των κλάδων. Το μακρύ αυτό ταξίδι αρχίζει από τον προϊστορικό κόσμο, από τα πρώτα στεφάνια που βρέθηκαν σε τοιχογραφία του 15ου αι. π. Χ. στην Κνωσό και φτάνει ως τη σύγχρονη Ελλάδα, περνώντας μέσα από εντυπωσιακούς συμβολισμούς και επιβιώσεις…»
Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ»
Ένας ύμνος στην ελιά, το λάδι και τα στεφάνια της
«…Το βιβλίο αυτό είναι ένας ύμνος στην ελιά, το λάδι και τα στεφάνια της, που μόνο ο Νίκος Ψιλάκης θα μπορούσε να συνθέσει με το αθεράπευτο πάθος του για το ιερό δένδρο. Τα κείμενα όλα, τα θέματα, το πόνημα στο σύνολό του, το εποπτικό υλικό, οι καλλιτεχνικές φωτογραφίες φέρουν τη σφραγίδα του. Φανερή είναι και η σφραγίδα της Μαρίας Ψιλάκη και όχι μόνο στην εκδοτική επιμέλεια του τόμου. Η προσφορά της είναι πολύ πιο ουσιαστική…»
Μιχάλης Τρούλης, εφημ. «ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ»
Ζωντανεύει ένας ολόκληρος κόσμος, πλουτίζει η γνώση,
συντηρείται η μνήμη και καλλιεργείται ο θαυμασμός…
«… Χρωστάμε πολλά στο Νίκο και στη Μαρία Ψιλάκη. Με έδρα την όμορφη Κρήτη και το Ηράκλειο έχουν απλώσει τα σαγηνευτικά δίχτυα της έρευνας και των καταγραφών τους σ’ όλη τη χώρα. Ταξιδεύουν συνεχώς με τη φωτογραφική μηχανή και το μπλοκάκι τους και διασώζουν πτυχές του λαϊκού πολιτισμού που αντέχουν ακόμα. Με μεράκι, επιστημονική επάρκεια, ασίγαστο πάθος και αγάπη για την παράδοση της γενέτειράς τους και όλης της Ελλάδας συγκεντρώνουν πολύτιμο και σπάνιο υλικό και το καταθέτουν στα βιβλία τους, πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Μέσα στις σελίδες τους ζωντανεύει ένας ολόκληρος κόσμος, πλουτίζει η γνώση, συντηρείται η μνήμη και καλλιεργείται ο θαυμασμός και ο σεβασμός για το παρελθόν μας, τον πολιτισμό μας και τη λαϊκή μας παράδοση που επιμένει να κρατείται ζωντανή αιώνες τώρα. Ταλαντούχοι και ακούραστοι μαζεύουν σπυρί-σπυρί το υλικό τους, ψάχνουν τα πάντα, εξαντλούν τη συχνά δυσπρόσιτη βιβλιογραφία, για να τεκμηριώσουν κάθε τους αναφορά. Μεταφράζοντας τα βιβλία τους όχι μόνο στα αγγλικά αλλά και σε πολλές άλλες γλώσσες, γίνονται οι πιο έγκυροι πρεσβευτές της χώρας μας στο εξωτερικό…»
Παν. Σκορδάς, εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» Μυτιλήνης
Μια εξαιρετική εργασία
«… Πρόκειται για μια εξαιρετική εργασία, που εκπλήττει ότι την ανέλαβε ερευνητικά ένας ανεξάρτητος μελετητής την ώρα που τόσα και τόσα πανεπιστημιακά τμήματα «λαογραφίας, εθνολογίας, γεωπονικής κ.λπ.) δεν κατάφεραν ποτέ να ολοκληρώσουν μια ανάλογης εμβέλειας και χρησιμότητας μελέτη».
Εφημερίδα «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ»
Δημιουργίες τόσο σημαντικές…
«… Αγαπητέ μας κ. Ν. Ψιλάκη, φίλε όλων των Κρητικών και όχι μόνο. Οι πνευματικές δημιουργίες σας είναι τόσο σημαντικές για όλους μας που κλίνομε ευγνώμονα το γόνυ στην προσφορά σας. Ευγνωμονούμε και την άξια σύντροφο της ζωής σας, την κ. Μαρία Ψιλάκη, φιλόλογο, που σας συμπαραστέκεται με αφοσίωση και αξιοσύνη στον μεγάλο πνευματικό σας αγώνα που δίκαια αναγνωρίζεται από όλους».
Ειρήνη Ταχατάκη, εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ»
Μια εγκυκλοπαίδεια της ελιάς
«…Δεν είναι μόνο επίτευγμα από εκδοτικής πλευράς ο ογκώδης αυτός και καλοδουλεμένος τόμος. Και από επιστημονικής και εκλαϊκευμένης άποψης μια τέτοια ενημερωτική πληρότητα και με τεκμηριωμένα στοιχεία αποτελεί στην ουσία μια εγκυκλοπαίδεια της ελιάς. Αμφιβάλλω, αλήθεια, αν για πολλά χρόνια, πολλές δεκαετίες, θα χρειαστούμε άλλη συμπληρωματική ενημερωτική πηγή γύρω από το όλο φάσμα της ελιάς….
…Παραμένω απόλυτα σύμφωνος και προσυπογράφω μάλιστα, με τις ευμενείς κρίσεις, τα ευνοϊκά σχόλια που επιφυλάχτηκαν ήδη στο βιβλίο από άλλους σχολιαστές:
- Το βιβλίο προσεγγίζει τον ελληνικό πολιτισμό μέσα από το διαχρονικό σύμβολο της ελιάς. Με το "Ελαίας Στέφανος" ο Νίκος Ψιλάκης έχει κλέψει την παράσταση. Είναι το καλύτερο βιβλίο απ’ όσα έχει γράψει.
- Με το νέο βιβλίο του ο συγγραφέας ξεπέρασε τον ίδιο τον εαυτό του, έκανε μια πλήρη και πρωτοποριακή εργασία που τιμά τόσο τον ίδιο, όσο και την κρητική δημοσιογραφία, την οποία με σοβαρότητα και συνέπεια υπηρετεί.
Σύντομα, ολιγοσέλιδα και τεκμηριωμένα με γνήσιες φωτογραφίες ή σκίτσα, κείμενα που όχι μόνο δεν κουράζουν αλλά ενθαρρύνουν μέχρι τέλους το ξεφύλλισμα του βιβλίου. Θέμα τα χρονολογικά ταξινομημένα -χωρίς βασιλιάδες και μάγους- που δείχνουν όμως σαν αληθινά παραμύθια για μικρούς και μεγάλους. Στο σύνολό του το πόνημα αυτό είναι ένα ανάγνωσμα που "στέκεται" άνετα στα σχολεία όλων των βαθμίδων, τόσο από διδακτικής, όσο και από διαφωτιστικής άποψης γύρω από την παραδοσιακή πορεία του τόπου μας.
Η ιστορική διαδρομή και εξέλιξη της ελιάς -όπως περιγράφεται στο βιβλίο- αποτελεί ένα συναρπαστικό οδοιπορικό γεμάτο γεγονότα και ορόσημα. Με την εθνική μας υπόσταση και διατροφή ταυτίζεται το ιερό αυτό δένδρο που καταφέρνει να επιβιώσει στους αιώνες, χωρίς καμία πρόβλεψη για το τέλος της, χάρη στην ευεργετική υπόσταση και προσφορά της…
…Ένα και μοναδικό συμπέρασμα βγαίνει από τη μελέτη του βιβλίου “Eλαίας Στέφανος”: ότι είναι προϊόν ανοιχτού, ορθάνοιχτου μάλιστα μυαλού. Λεπτομέρεια που θυμίζει τη ρήση του διάσημου Γερμανού αρχιτέκτονα Bάλτερ Γκρόπιους, ενός εκ των κυριοτέρων εκπροσώπων της σύγχρονης αρχιτεκτονικής: "Το μυαλό είναι σαν την ομπρέλα: λειτουργεί καλύτερα όταν είναι ανοιχτό!!"
Έχω την καλή τύχη, καιρούς και ζαμάνια τώρα, να παρακολουθώ και να συμπορεύομαι με το Nίκο Ψιλάκη, τόσο στον κοινό δρόμο της δημοσιογραφίας, όσο και στον ιδιαίτερό του, συγγραφικό χώρο. Έκπληξη πρώτου μεγέθους τα πάμπολλα βιβλία - έρευνές του, γύρω από το παραδοσιακό - λαογραφικό κυρίως πεδίο με προεξάρχοντα τα μοναστήρια το... ψωμάκι, το... λαδάκι και τώρα τον προνομιούχο ρόλο της ελιάς να επιβραβεύει με τα ελαιόκλαδα στεφάνια, νικητές και πρωτεύοντες.
H όλη παραγωγική πορεία του δεν είναι παρά το επισκίασμα ανοιχτού μυαλού που, "συν τοις άλλοις" του επεφύλαξε και το στεφάνωμα από το Δήμο Hρακλείου με το βραβείο "Nίκος Καζαντζάκης". Μια δίκαιη, ομόφωνη, χωρίς αντιδράσεις, τιμή που η αντανάκλασή της δεν περιορίζεται στον καθαρά ατομικό του κύκλο αλλά επεκτείνεται και στην επαγγελματική - δημοσιογραφική οικογένειά μας, την γενέτειρά του Ηράκλειο και το Πετροκεφάλι Mεσαράς, το χωριό της ακάματης και πολύτιμης βοηθού - συζύγου του Μαρίας, οι φορείς του οποίου έσπευσαν από την πρώτη στιγμή να τον συγχαρούν…
…Από επαγγελματική εμπειρία γνωρίζω ότι εκείνοι που είχαν την τύχη να επιβραβευθούν, να τους αποδοθεί κάποια τιμή, δεν επαναπαύθηκαν στον τελευταίο άθλο τους αλλά συνέχισαν την προσφορά. Είμαι σίγουρος πως και τώρα, προς χάριν του συνόλου, ο Nίκος Ψιλάκης και στο πλευρό του η Μαρία θα συνεχίσουν να μάχονται.
Νίκος Μαρκάκης, εφημ. «Πατρίς»