Πολυφίλητη
Μια νέα γυναίκα μ’ ένα νόθο βρέφος στην αγκαλιά περπατά για ώρες πολλές σε άγνωστα μονοπάτια και τελικά προλαβαίνει να κλειστεί στην πόλη, λίγο πριν αρχίσει η μεγαλύτερη πολιορκία της ιστορίας. Το επόμενο βράδυ το αφήνει έκθετο στα σκαλιά του Αγίου Σαλβαδόρου, ενός από τα μεγαλύτερα μοναστήρια της πόλης, και κλείνεται στη μοναξιά της προσπαθώντας να επιβιώσει σ’ έναν κόσμο που δεν τη χωρούσε. Κοιμάται σε χαλάσματα και σε ξενώνες, γίνεται τροφός ενός ορφανού κοριτσιού και τελικά καταλήγει σε μιαν ακρινή γειτονιά του Κάστρου, όπου ζει όλα τα χρόνια της πολιορκίας. Ο μεγάλος της έρωτας, χαμένος στις άδηλες διαδρομές των συναισθημάτων, επανέρχεται σε κάθε στιγμή, άλλοτε ως μνήμη και άλλοτε ως ελπίδα. Σ’ αυτή τη μικρή γειτονιά του Κάστρου, ανάμεσα σε ανθρώπους που μαθαίνουν να ζουν με τον πόλεμο μέχρι να παραδοθούνε στον ζόφο, ζει για είκοσι δύο ολόκληρα χρόνια. Δυο σημαντικές παρουσίες σημαδεύουν τη ζωή της: ένας χρυσικός, που επιμένει να διακηρύσσει πως οι πιο στεγανές φυλακές του κόσμου χτίζονται με φόβο, κι ένας γραμματικός, που τον γνώριζε από τα παιδικά της χρόνια.
Έρωτες που αναζωπυρώνονται, πάθη που επανέρχονται, κοινωνικές συμβάσεις που διατηρούνται ακόμη και μέσα σε σκληρές συνθήκες πολέμου. Και, βέβαια, παιδιά. Που γεννιούνται, μεγαλώνουν, φτάνουν στα 23 τους χρόνια, χωρίς να έχουν βγει από τα τείχη, χωρίς να έχουν δει ποτέ βουνά, κάμπους, έχοντας καταγράψει στη μνήμη τους μόνο καμπάνες συναγερμού και κρότους από μπομπάρδες.
Η καθημερινότητα σε μια πολιορκημένη πόλη, οι αγωνίες μιας κοινωνίας, οι κοινωνικές ανισότητες, οι φόβοι αποτελούν τα βασικά δομικά υλικά ενός συγγραφέα που «χτίζει» την αφήγησή του αντλώντας έμπνευση από τα ντοκουμέντα της ιστορίας. Τα βασικά πρόσωπα, οι πρωταγωνιστές της αφήγησης, είναι φανταστικά. Δρουν, όμως, και κινούνται σ’ ένα πραγματικό περιβάλλον, συναντούν τους αληθινούς πρωταγωνιστές της εποχής, βιώνουν τον πόλεμο, γίνονται οι σιωπηλοί μάρτυρες γεγονότων που σημάδεψαν την ευρωπαϊκή ιστορία του 17ου αιώνα.
Η ιστορία μας εκτυλίσσεται στον Χάνδακα, πρωτεύουσα του ενετικού «Βασιλείου της Κρήτης», την πόλη που γνώρισε τη μεγαλύτερη πολιορκία της ιστορίας. Ήταν άνοιξη του 1647 όταν έφτασαν έξω από τα τείχη της τα οθωμανικά στρατεύματα, τα οποία είχαν ήδη καταλάβει δυο πόλεις κι ολόκληρη σχεδόν την ενδοχώρα. Ο ασφυκτικός κλοιός της έμελλε να κρατήσει σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1669.
ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙ' ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ:
Μυθιστόρημα ήθους ενός ολόκληρου λαού
"...Χαίρομαι που η Πολυφίλητη είναι ένα βιβλίο που αφηγείται έξοχα, ένα βιβλίο που έχει στέρεα ιστορική τεκμηρίωση και που ουσιαστικά μπορεί να σε μάθει εμμέσως ιστορία και τα αδιέξοδα της ιστορίας και τις στρατηγικές για να βγει ο άνθρωπος από τα αδιέξοδα, τις στρατηγικές για να υποστεί τα δεινά μιας ιστορικής καταστροφής και δεύτερον ένα βιβλίο που δοξάζει την ελληνική γλώσσα [...]
Είναι ένα ιστορικό βιβλίο, αλλά τι σημαίνει στην εποχή μας και στα ήθη τα συγγραφικά της εποχής μας γράφω ένα βιβλίο που έχει φόντο την ιστορία; Έχει περισσέψει η προχειρότητα στην εποχή μας. Έχει περισσέψει η αυθαιρεσία. Έχει περισσέψει η αυθαίρετη φαντασία πάνω στην πραγματικότητα.
Ο Ψιλάκης, επειδή ακριβώς είναι ερευνητής, επειδή γράφει μυθιστόρημα, έχει καταβυθιστεί μέσα στις ρίζες του και τις ιστορικές και τις λαογραφικές. Ήξερε ότι για να γράψει ένα μυθιστόρημα με φόντο την ιστορία έπρεπε να ξεκινήσει με τις σημειώσεις του, έπρεπε να κατακτήσει ουσιαστικά ένα σύνολο από πληροφορίες αυθεντικές [...] Με ενδιαφέρει, λοιπόν, το κατόρθωμα του Ψιλάκη να γράψει ένα σημαντικό μυθιστόρημα με όλες τις συνταγές του ρομαντικού μυθιστορήματος. Είναι απέραντος ο θαυμασμός μου γι’ αυτό το μυθιστόρημα. Το μεγάλο μυθιστόρημα είναι ρομαντικό. Ο ρομαντικός αιώνας, ο 19ος, έδωσε τους μεγάλους μυθιστοριογράφους, από τον Μπαλζάκ μέχρι τον Ντίκενς, κι από τον Τολστόι μέχρι τους άλλους Γάλλους και Ιταλούς μυθιστοριογράφους της εποχής. Όλοι τους αφηγούνται μιαν ιστορία πάθους, γιατί αυτό είναι ρομαντισμός, και δεν υπάρχει ιστορία χωρία πάθος, και δεν υπάρχουν άνθρωποι χωρίς πάθη, άνθρωποι χωρίς πάθη δεν είναι αντικείμενο της λογοτεχνίας. Δεν υπάρχει άνθρωπος φυσιολογικός που να ερεθίσει έναν συγγραφέα να γράψει την ιστορία του. Κανένα τραγικό πρόσωπο δεν ήταν φυσιολογικό. Ξέρετε κανέναν τραγικό ήρωα που να ήτανε κανονικός οικογενειάρχης, που ήτανε ήρεμος στη ζωή του, που γεννήθηκε, μεγάλωσε και πέθανε μέσα σε ηρεμία και σε γενική εκτίμηση; Κανένας. Ποιος; Οι Οιδίποδες, οι Αίαντες, οι Αγαμέμνονες, οι Κλυταιμνήστρες, οι Αντιγόνες; Η Ιστορία προβάλλει προς τα έξω τους ανθρώπους που έχουν μεγάλα πάθη και, μέσα από τα πάθη και τη μοίρα των ανθρώπων πάθους, εμείς μπορούμε να φρονηματιστούμε, να πάρομε αποστάσεις, να ζηλεύομε ή να έχομε απώθηση γι’ αυτούς. Μόνο τότε λειτουργεί η λογοτεχνία..."
Κώστας Γεωργουσόπουλος (από την παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα, 15-2-2016).
"...Αναρωτιόμουν πώς μπορεί να χωρέσει σ’ ένα βιβλίο μια ολόκληρη εποχή, μια ολόκληρη Κρήτη με τους αγώνες, με τις αγωνίες, με τις δύσκολες στιγμές που πέρασε στο διάβα του χρόνου. Κι όταν διάβασα τις πρώτες σελίδες, έμεινα καθηλωμένος κοιτάζοντας πότε τις σελίδες του βιβλίου και πότε τη θάλασσα που εκείνη την ώρα ήταν τρικυμισμένη. «Έτσι είναι και η Κρήτη» συλλογίστηκα. Μόνο λίγες στιγμές στην ιστορία της κατάφερε να ζήσει χωρίς φουρτούνες.
Το καινούργιο βιβλίο του Νίκου Ψιλάκη, που κυκλοφορεί με τον πρωτότυπο τίτλο "Πολυφίλητη", ασχολείται με την μεγαλύτερη πολιορκία της ιστορίας. Μια πολιορκία που κράτησε 22 χρόνια και τέσσερις μήνες και τέλειωσε με μια συνθήκη παράδοσης και με μερικές χιλιάδες ανθρώπους να παίρνουν το δρόμο της προσφυγιάς. Δεν είναι βιβλίο ιστορίας, αλλά ιστορικό μυθιστόρημα. Αναπλάθει δηλαδή μιαν ολόκληρη εποχή μέσα από τις ζωές των ανθρώπων. Διαβάζεις το βιβλίο κι είναι σα να παρακολουθείς μια καλή κινηματογραφική ταινία. Περιμένεις με αγωνία να δεις τη συνέχεια, να μάθεις τι θα γίνει στο τέλος. Όταν όμως φτάσεις στο τέλος, καταλαβαίνεις ότι ζούσες κι εσύ μαζί με τους ήρωες, μαζί με τη Φραντζέσκα, την Εργινούσα, μαζί με τον Αγουστή και τον Μανέα Αγριμολέο. Καταλαβαίνεις ότι ζούσες τη δική τους αγωνία, έβλεπες ιππότες στους δρόμους της πολιορκημένης πόλης, άκουγες βόμβες να πέφτουν. Καταλαβαίνεις, τέλος, ότι έμαθες ιστορία!"
ΚΡΗΤΗ, Περιοδκό Παγκρητικής Ένωσης Αμερικής
"Η πολιορκία του Χάνδακα (ξεκίνησε το 1647), η μακρότερη στην ιστορία, ο «Μεγάλος Κρητικός Πόλεμος», οι αφανείς ήρωες, η τραγωδία που βίωσαν οι πολιορκημένοι, η Κρήτη του 17 ου αιώνα, παρουσιάζονται, με ιστορική ευθύνη, ελκυστικό λογοτεχνικό ύφος, στο νέο μυθιστόρημα του δημοσιογράφου‐συγγραφέα Νίκου Ψιλάκη, «Πολυφίλητη».
Σ' αυτό το αμιγές ιστορικό μυθιστορηματικό αφήγημα, μέσα από τη σκληρή πραγματικότητα, τις μεγάλες και μικρές στιγμές, τους ηρωισμούς και τις αδυναμίες των ανθρώπων, εναλλάσσεται ή αλήθεια με το ψέμα, πλασάρεται η «ελπίδα» που αποδεικνύεται κυνισμός και ουτοπία. Καταγράφονται, με σαφήνεια, αξιολογημένα από σχολαστική έρευνα και μελέτη, «πάθη και λάθη της ιστορίας». Η αναμέτρηση της «Γαληνότατης Δημοκρατίας της Βενετίας» και των συμμάχων χριστιανικών δυνάμεων, από τη μια πλευρά, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και των φιλικών ισλαμικών κρατών, από την άλλη, είναι το πλαίσιο στο οποίο ο Νίκος Ψιλάκης υφαίνει μια δραματική, συνάμα και τρυφερή μυθιστορία στην πολιορκημένη πόλη.
Ο «Μεγάλος Κρητικός Πόλεμος», τυχοδιωκτικός, ιμπεριαλιστικός, κατακτητικός, που ξέσπασε, όπως τόσοι άλλοι, με πρόσχημα «θεϊκή εντολή» προς τους αντιμαχόμενους για «προάσπιση και διαφύλαξη της θρησκείας», έγινε κυρίως έξω από τα τείχη του Χάνδακα, απλώθηκε σε ολόκληρο το νησί, τις θάλασσες γύρω από την Κρήτη. Την πολιορκία του Χάνδακα, την τελευταία μεγάλη σύρραξη ανάμεσα στο χριστιανισμό και το ισλάμ, ο Λόρδος Βύρων, υποκριτικά, χαρακτήρισε «αντίπαλο δέος της Τροίας»!
Ο έμπειρος δημοσιογράφος, μελετητής της ιστορίας, της παράδοσης, του λαϊκού πολιτισμού μας, περιγράφει παραστατικά το σκηνικό μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται η ζωή της «Πολυφίλητης», μιας αγράμματης χωριατοπούλας, την οποία η υπερσυντηρητική και καθυστερημένη κοινωνία θεωρούσε «πολιτική», δηλαδή «κοινή», όπως χαρακτήριζαν τότε τις «έκλυτες στα ήθη» γυναίκες!"
Μανώλης Μαθιουδάκης, εφημ. Ρεθεμιώτικα Νέα 1-3-2016
"...Είναι μια συγκλονιστική ιστορία. Ενα βρέφος, στην αγκαλιά της μάνας του, προσφυγόπουλο [...] Διαβαίνει την καστρόπορτα του Χάνδακα το 1647. Μεγαλώνει σε μια πόλη που λίγες μέρες μετά πολιορκείται και βομβαρδίζεται – κάτι που θα αποτελούσε καθημερινότητα για τα επόμενα 22 χρόνια, πριν τελικά πέσει στα χέρια των Τούρκων. Η σύγκρουση δύο μεγάλων δυνάμεων της εποχής το καταδικάζει να μη ζήσει μια φυσιολογική ζωή, να μη γνωρίσει άλλο κόσμο έξω από τα Τείχη.
Υπήρξαν και υπάρχουν πολλά τέτοια παιδιά. Το συγκεκριμένο, που η μάνα του το εγκατέλειψε στα σκαλιά μιας καθολικής εκκλησίας, είναι μυθιστορηματικό γέννημα του δημοσιογράφου-συγγραφέα Νίκου Ψιλάκη.
Ο Νίκος Ψιλάκης, ένας εξαιρετικός ερευνητής και πολυβραβευμένος συγγραφέας, υποστηρίζει ότι το βιβλίο του με τίτλο «Πολυφίλητη», που πρόσφατα κυκλοφόρησε, δεν είναι ιστορικό μυθιστόρημα, αν και αναπλάθει την Κρήτη του 17ου αιώνα και «η Ιστορία είναι παρούσα σε κάθε σελίδα του βιβλίου»..."
Εφημερίδα των Συντακτών 20 Δεκεμβρίου 2015
Ένα μυθιστόρημα για την Κρήτη του 17ου αιώνα είναι η «Πολυφίλητη» του Νίκου Ψιλάκη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καρμάνωρ. Και ταυτόχρονα μια κοινωνική τοιχογραφία της Κρήτης εκείνης της εποχής, ένα μυθιστόρημα για τις συνθήκες των έμφυλων διακρίσεων που σηματοδοτούσαν την κοινωνική πραγματικότητα, ένα έργο για την απώλεια, τον φόβο, την ανασυγκρότηση.
Ο συγγραφέας εμπλέκεται σε ένα παιχνίδι συνομιλίας ανάμεσα στο ιστορικό γίγνεσθαι και στην αφηγηματική μυθοπλασία και καταφέρνει να αναπαραστήσει μια ολόκληρη εποχή και μαζί να φέρει στην επιφάνεια την τρομαγμένη ψυχοσύνθεση των ηρώων του, ανθρώπων που βιώνουν την πολιορκία του Χάνδακα στα έτη 1647-1669, με έναν εξαιρετικό τρόπο.
Ο συγγραφέας όμως δε στέκεται μόνο στην Ιστορία. Με βαθιά συναίσθηση της σημαντικότητας της λαογραφίας της εποχής καταθέτει ένα κείμενο που βρίθει από στοιχεία κοινωνικής ανθρωπογεωγραφίας που κάνουν τον αναγνώστη να νιώθει σαν να βρίσκεται εκεί, να ακούει τους ήχους της εποχής, να συναντά πολεμιστές και μισθοφόρους, να συμπάσχει με τους ήρωες, να ακούει τους ήχους των σπιτιών, να νιώθει τα πρόσωπα της ιστορίας με όλες του τις αισθήσεις.
Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων, ο φόβος που τους αγγίζει κάθε στιγμή μέσα σε μια πόλη που πολιορκείται στενά είναι ένας από τους άξονες πάνω στους οποίους στήνεται το μυθιστόρημα. Χαρακτηριστικά γράφει σε κάποιο απόσπασμα: «τις πιο γερές φυλακές δεν τις χτίζουν με φθαρτά υλικά, με τον φόβο τις χτίζουν». Μέσω μιας ενδελεχούς ιστορικής έρευνας ο συγγραφέας κατορθώνει να δείξει τις συνθήκες της ζωής στην Κρήτη του 17ου αιώνα και τον αποχρωματισμό της από τις ακραίες στιγμές έντασης που βιώνουν οι ήρωες, από τον φόβο που μοιάζει να είναι τελικά ο μεγάλος πρωταγωνιστής αυτής της ιστορίας.
Και ο έρωτας, ο ανεκπλήρωτος έρωτας που ξετυλίγεται αφηγηματικά είναι ο έτερος κεντρικός άξονας αυτού του βιβλίου. Ένας έρωτας που σημάδεψε τη μοίρα των πρωταγωνιστών και διεκδίκησε για λογαριασμό του την τύχη τους. Ο Ψιλάκης στέκεται με αγάπη απέναντι στους δοκιμαζόμενους ήρωές του. Σε μια άηχη συνομιλία μαζί τους φέρνει στο φως τα πιο σπαρακτικά τους συναισθήματα και ο αναγνώστης διαβάζει με ενδιαφέρον την πορεία των ανθρώπων προτού οι συγκυρίες τους οδηγήσουν στο σκοτάδι του πολέμου, στην απώλεια και στον πόνο.
Η κεντρική ηρωίδα αυτού του βιβλίου, μια νεαρή κοπέλα βρίσκεται μέσα στην πόλη λίγο προτού αρχίσει η πολιορκία του Χάνδακα. Μόνη της συντροφιά το νόθο παιδί της, το οποίο την επόμενη νύχτα το αφήνει στα σκαλιά μιας εκκλησίας. Τα χρόνια της πολιορκίας θα τη βρουν να προσπαθεί να επιβιώσει σε μια κοινωνία που μοιάζει να μην μπορεί να την αποδεχτεί. Έχει γίνει τροφός ενός μικρού παιδιού, έχει περάσει πολλές δυσκολίες και η ζωή την καλεί να κοιτάξει κατάματα το παρελθόν αλλά και το μέλλον των ανθρώπων που εμπιστεύτηκε, που πλησίασε ή που άφησε να χαθούν.
Το μυθιστόρημα μοιάζει να έχει μια εσωτερική μουσικότητα, που υπαγορεύεται από τη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας, μια γλώσσα εμπλουτισμένη από λέξεις βενετσιάνικες, λίγες τουρκικές, και έναν ρέοντα ρυθμό που δίνει ζωντάνια στο κείμενο.
Ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα, ιστορικά τεκμηριωμένο, που κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και τον κάνει κοινωνό μιας σημαντικής ιστορικής στιγμής μέσα από τις μικρές ιστορίες των απλών ανθρώπων, εκείνες που συνθέτουν τη μεγάλη Ιστορία της εποχής.
Τέσυ Μπάιλα
"...Στο ιστορικό μυθιστόρημα «Πολυφίλητη», σμίγει, σε έναν μοναδικό συγκερασμό, η επιστημονική εγκυρότητα και η διανοητική, εγκεφαλική δραστηριότητα με την ονειροχώρα των συγκινήσεων και των συναισθημάτων, με τον μαγικό κόσμο της λογοτεχνίας. Μέσα από την αέναη διαλεκτική της Ιστορίας και της Λογοτεχνίας και την αμοιβαία ανατροφοδότησή τους, τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την ευρωπαϊκή ιστορία διαπλέκονται αξεδιάλυτα με το καθημερινό βίωμα του απλού ανθρώπου, τις χαρμολύπες του, τα πάθια, τους καημούς, τα βάσανα και τα μεράκια του, τον αδιάλειπτο αγώνα του για επιβίωση σε μια κοινωνία συμβάσεων, ανισοτήτων και αντιφάσεων, κάτω από το φαιό μαγνάδι του φόβου και του θανάτου που πλανάται αόρατο παντού. Ο συγγραφέας παρακολουθεί συμπάσχοντας το δράμα των ανθρώπων, μέχρι την τελική τραγική κορύφωσή του, καθώς αλαργεύουν πένθιμα κι αργόσυρτα από τα ερατεινά γενέθλια ακρογιάλια, τραβώντας τον δρόμο της προσφυγιάς, για ξένη γη, με το παρόν ερειπωμένο και το μέλλον να διαγράφεται μπροστά τους αβέβαιο κι άδηλο. Εικόνα που μας συνταράζει με τη δραματική δυστυχώς επικαιρότητά της..."
Έφη Μπουκουβάλα - Κλώντζα
Ένα αριστουργηματικό ιστορικό μυθιστόρημα
... Ο χαρισματικός Νίκος Ψιλάκης μας διηγείται μία σχεδόν εικοσιπενταετή περίοδο της Ιστορίας του Χάνδακα μέσα από τα βιώματα, τα πάθη, τους αγώνες και τα παθήματα των πολυάριθμων ηρώων του με ζωντάνια πρωτόγνωρη, αξιοθαύμαστη αφηγηματική δύναμη και αξεπέραστη παραστατικότητα. Με έντονη την ντοπιολαλιά της εποχής και γλωσσικά στοιχεία από όλες τις κοινωνικές τάξεις των κατοίκων, πραγματικά θα χρειαζόταν πολλαπλάσιο γλωσσάρι από αυτό που υπάρχει στο τέλος του βιβλίου για να συμπεριλάβει όλες τις άγνωστες σε εμάς λέξεις που χρησιμοποιεί με αξιοσημείωτη μαεστρία ο συγγραφέας στους διαλόγους μεταξύ των ηρώων. Η Φραντζέσκα, ο Αγουστής, ο Λέος, ο Αμανίτης, η Κατεργιά ή Αρωγαλίδα, ο Κουρνόποδας, ο Μανέας, ο Μανουήλος, η Εργινούσα, ο Προφήτης, ο Λορέντζος, η Νικολόζα, η Πελεγρίνα, ο Γερώνυμος ή Τραμουντάνας και τόσοι άλλοι είναι κάποιοι από τις τραγικές φιγούρες που ζωντανεύουν την Ιστορία μέσα από την χαρισματική πένα του συγγραφέα.
Η «Πολυφίλητη» του Νίκου Ψιλάκη είναι ένα αριστουργηματικό ιστορικό μυθιστόρημα για την πολυαγαπημένη πόλη του Χάνδακα και την ένδοξη ιστορία της πολυετούς πολιορκίας της από τους Οθωμανούς. Ένα βιβλίο το οποίο βρίθει από γνωστά και άγνωστα ιστορικά στοιχεία, χωρίς να ακολουθεί την κλασσική πεπατημένη των περισσοτέρων ιστορικών μυθιστορημάτων με τις κουραστικές περιγραφές μαχών και αμέτρητων πολεμικών γεγονότων, αλλά παρακολουθώντας τις καθημερινές ζωές πλείστων ολοζώντανων και γραφικών χαρακτήρων κατά τη διάρκεια αυτής της μοναδικής στην Ιστορία πολιορκίας, ζωές που θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι αληθινές και που θα σας μείνουν αλησμόνητες. Θερμά συγχαρητήρια στον συγγραφέα και σας προτείνω ανεπιφύλακτα να το διαβάσετε, Φίλοι μου!
Κλειώ Τσαλαπάτη
"...Η παράλληλη ιστορία μιας πολυφίλητης πόλης, του Χάνδακα, και μιας πολυφίλητης γυναίκας, της Φραντζέσκας. Πλάι-πλάι περπατούν στις σελίδες αυτού του βιβλίου. Η μια καθηλωμένη, κλεισμένη μέσα σε τείχη ψηλά και άπαρτα η άλλη στους δρόμους προσπαθώντας να εξασφαλίσει στο παιδί της μια μοίρα διαφορετική από τη δική της. Κάπου συναντώνται, η πόλη και η γυναίκα. Μάνες είναι και οι δυο, προσπαθούν να σώσουν την ιστορική της συνέχεια και τα κεκτημένα της η μια, το παιδί της η άλλη. Η περιπέτεια της μιας γίνεται φυλακή της άλλης. Δέσμιες και οι δυο μιας μοίρας που δεν την ορίζουν οι ίδιες. Κι όμως κι οι δυο έχουν κάποιους που τις υπερασπίζουν με ψυχή κι αυτή είναι η ευχή απέναντι στην κατάρα που τις δέρνει. Τελικά βγήκαν κερδισμένες ή χαμένες;
Πόλη και γυναίκα, μέσα στα ίδια τείχη, μετρούν τις μέρες και τα χρόνια, χάνουν τα παιδιά τους από τη μανία του πολέμου, από τη φοβερή αρρώστια, την πανώγλα, από την πείνα, από την κοινωνική αναταραχή. Φθίνουν μέρα με τη μέρα. Δέχονται κι οι δυο προξενητάδες και προξενήτρες για να συναινέσουν και να δοθούν στον αφέντη που τις πολιορκεί, σ’ αυτόν που δίνει ψεύτικες υποσχέσεις και δαχτυλιδάκια φτιαγμένα από σύρμα, στον πολεμιστή ή στον αλχημιστή. Γίνονται αντικείμενο συναλλαγής, βρίσκουν συμμάχους και προστάτες.
Συνομιλούν οι δυο τους σε μια γλώσσα γεμάτη γοητεία, κεντημένη με τα καλύτερα πλουμίδια μιας ελληνικής με πηγές στις αρχαίες δωρικές ρίζες και μιας πλούσιας σε εκφραστικότητα ιταλικής, της βενετσιάνικης διαλέκτου. Η κρητική διάλεκτος όπως τη θυμάμαι κι εγώ από τη γιαγιά μου, κυρίως, αλλά και από τους γονείς μου κι όπως ακόμη τη μιλούν στα χωριά της Κρήτης οι μεγαλύτεροι. Λέξεις χαμένες από καιρό, που για τα παιδιά μας δεν σημαίνουν πια τίποτα. Το καλιμέντο, η καμιζόλα, τα χρειασίδια, η ματζέτα, το κανίσκι, ο βιλλάνος, η μπολίδα, το λαχάρικο, το σκουτελικό..."
Γεωργία Καρβουνάκη
"... Τα βασικά πρόσωπα, οι πρωταγωνιστές της αφήγησης, είναι φανταστικά. Δρουν, όμως, και κινούνται σ’ ένα πραγματικό περιβάλλον, συναντούν τους αληθινούς πρωταγωνιστές της εποχής, βιώνουν τον πόλεμο, γίνονται σιωπηλοί μάρτυρες γεγονότων που σημάδεψαν την ευρωπαϊκή ιστορία του 17ου αιώνα. Όλα αυτά στην «Πολυφίλητη» έχουν τις δικές τους ιδιαιτερότητες: καθιστούν την ιστορία παρούσα σε κάθε σελίδα του βιβλίου, «αντάμα» με το μύθο, ενεργοποιούν τη μνήμη και αξιοποιούν δημιουργικά τις πηγές, που περιέχουν άφθονο ιστορικό υλικό, ακόμα και για τις λεπτομέρειες από τα μεγάλα γεγονότα του πολέμου.
Ο συγγραφέας, βέβαια, δεν μένει σ’ αυτό το επίπεδο αφήγησης. Το χρησιμοποιεί μόνο ως άξονα πλαισίου, και προχωρεί σ’ έναν άλλο άξονα ουσίας, που έχει πρωταγωνιστές τους απλούς ανθρώπους, αυτούς που όντως βίωσαν τη σύγκρουση των δύο γιγάντων της εποχής. Μάλιστα, το μυθιστόρημα αυτό είναι ένας συνεχής «διάλογος» μεταξύ αυτών των ανθρώπων, που δεν μπορούν να απαλλαγούν από τη μοίρα τους: τον φόβο, την πείνα, τη στέρηση και τέλος την προσφυγιά. Αυτά τα ισορροπεί ο συγγραφέας με τον έρωτα, που μπορεί να ανθίζει ακόμα και μέσα στα ερείπια, την αγάπη, την κατανόηση και την ακατάλυτη μητρική φροντίδα, που ταιριάζει απόλυτα με την «Πολυφίλητη»...."
Μιχάλης Τρούλης
