Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΦΟΥΣΚΟΡΟΚΑ

Μια ηλικιωμένη γυναίκα να γνέθει καθισμένη σε ψάθινη καρέκλα. Στο αριστερό της ισχίο στηρίζει τη φουσκόροκα, έναν ιδιαίτερο τύπο ρόκας με τον οποίο συνήθιζαν στην Κρήτη να γνέθουν τις λεπτές κλωστές εκλεκτής ποιότητας που χρησιμοποιούνταν συνήθως για στημόνι στον αργαλειό. Έργο του Δημήτρη Σαριδάκη (1912 - 1976).

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΖΩΓΡΑΦΟ:

Είναι ένα από τα λιγότερο γνωστά έργα του ζωγράφου που, σ' ένα μεγάλο βαθμό, αναμόρφωσε τη θρησκευτική τέχνη στην Κρήτη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κι αυτά τα έργα αποτυπώνουν έναν αρχέγονο κόσμο, έναν τόπο που ζούσε τις τελευταίες στιγμές της προϊστορίας: οι τεχνολογικές εξελίξεις δεν είχαν ακόμη σαρώσει τον παραδοσιακό τρόπο ζωής, οι άνθρωποι όργωναν τη γη τους με το ησιόδειο άροτρο και πότιζαν τους κήπους τους με τα γεράνια, εκείνα τα πρωτόγονα εργαλεία με τα οποία αντλούσαν νερό από τα πηγάδια, οι μικρές κοινωνίες ζούσαν με τους εθιμικούς κώδικες συμπεριφοράς και οργάνωσης. Πρόκειται για σχέδια, μελέτες, αλλά και ολοκληρωμένα έργα του ζωγράφου που κατάφερε να αφήσει πίσω του ένα τεράστιο σε ποσότητα και εκπληκτικό σε ποιότητα έργο παρά το γεγονός ότι δούλεψε ως επαγγελματίας ζωγράφος μόνο για δυο - δυόμιση δεκαετίες!

Ξεφυλλίσαμε τα σχέδια, είδαμε τα έργα που φυλάσσονται με εξαιρετική επιμέλεια από τον γιο του, επίσης ζωγράφο, Μανώλη Σαριδάκη και συναντήσαμε πάλι την Κρήτη του χτες, νιώσαμε τη συγκίνηση που προσφέρει στον άνθρωπο το ανασκάλεμα της μνήμης, περιπλανηθήκαμε στην ύπαιθρο που μπορεί να ζούσε μέσα στη φτώχεια μα δεν της έλειπε η χαρά της ζωής. Τα περισσότερα έργα αποτυπώνουν τον γενέθλιο τόπο του, την Κασταμονίτσα.

Στα έργα αυτά, όπως πιθανώς και σε άλλα που λεηλατήθηκαν από τους Γερμανούς στα χρόνια της Κατοχής, διαπιστώνεται η εναγώνια εικαστική αναζήτηση του ζωγράφου που αντλεί έμπνευση από το φυσικό περιβάλλον, σπουδάζει την ανθρώπινη μορφή και καταγράφει τα ερεθίσματα που σημάδεψαν τον κόσμο του. Μέσα από τις ποικίλες εικαστικές αναζητήσεις του αναδύεται η γενέτειρά του, ένας τόπος αμάλαγος, τοπίο ιδανικό για τον ζωγράφο που αναζήτησε ερεθίσματα και πάλεψε για ν' αποδώσει την πλαστικότητα και την πολυμορφία τόσο του φυσικού όσο και του ανθρωποκεντρικού περιβάλλοντος.

Ο Σαριδάκης είδε με αγάπη τον τόπο του. Είδε στα πρόσωπα των ανθρώπων την αγωνία και το συναίσθημα, προσπάθησε να καθρεφτίσει στην ανθρώπινη μορφή τον εσώτερο κόσμο. Ίσως να μην είναι τυχαίο που ακολούθησε τον ίδιο δρόμο και στην υπόλοιπη δουλειά του, στη βυζαντινή τέχνη, μια τέχνη με θεολογικό περιεχόμενο.

Τα έργα που αποδίδουν στιγμές της κρητικής καθημερινότητας αποτελούν σήμερα σημαντικές μαρτυρίες τόσο για τη δική του πορεία όσο και για τον ίδιο τον κόσμο που αποτύπωσε. Η λαογραφική αξία αυτών των έργων είναι αναμφισβήτητη. Ο ζωγράφος καταγράφει με αξιοσημείωτη ακρίβεια έναν πραγματικό κόσμο, καταγράφει τις λεπτομέρειες που συνθέτουν την καθημερινότητα των ανθρώπων, μεταφέρει στον καμβά τη βιωματική του εμπειρία την οποία είχε αποκτήσει ως μέλος μιας μικρής αγροτικής κοινότητας.

Νίκος Ψιλάκης